Boekrecensie | Wie let er op Brussel?
Wie let er op Brussel
Auteur: Lise Witteman (Follow the Money, 2024)
Tussen 6 en 9 juni gaat heel Europa naar de stembus. Elke vijf jaar wordt een nieuw Europees Parlement verkozen, hét democratisch instituut van onze Europese Unie. Maar, zo democratisch is die EU niet. Lise Witteman, onderzoeksjournalist in Brussel voor Follow the Money is volgende week dinsdag onze gastspreker bij de themabijeenkomst ‘Brussel: Dichterbij dan je denkt’. Onlangs kwam een boek van haar hand uit met als titel: ‘Wie let er op Brussel’. In dit boek legt zij in vijf hoofdstukken bloot dat de Europese Unie een groot probleem heeft met haar democratische legitimiteit, corruptie en een gebrek aan transparantie.
De Europese Commissie, een ongekozen instituut dat door koehandel tussen lidstaten gevormd wordt, lijkt zich weinig aan te trekken van democratische waarden. Zo sluit Ursula von der Leyen, voorzitter van de Commissie, omstreden migratiedeals met Noord-Afrikaanse landen namens de EU zonder dat het Europees Parlement hier iets van kan vinden. Ook met de democratieën van lidstaten heeft zij weinig op. Tijdens de Coronapandemie spreekt zij enorme steunpakketten af met lidstaten af, terwijl de lokale parlementen hier niet mee ingestemd hebben. Naast het haast dictatoriale regime van de Commissie passeren ook gevallen van corruptie in het Europees Parlement de revue in dit weinig vrolijk stemmende boek.
Volgens Witteman ligt de kern van de beschreven problemen bij het gebrek aan controle. Niet alleen een gebrek aan democratische controle van de Europese Commissie door het Europees Parlement, maar ook een gebrek aan journalistieke controle. Er zijn schrikbarend weinig politieke journalisten, laat staan onderzoeksjournalisten te vinden in Brussel. Media stellen geen prioriteit aan Brussel, ook omdat het de lezer schijnbaar weinig kan interesseren. De journalisten die er wel zijn hebben veel moeite met goed uitvoeren van hun werk. Zo weigerde Ursula von der Leyen, de machtigste vrouw in Brussel, bijna twee jaar lang een gesprek te voeren met Politico, het leidende medium ter plekke. Pas toen zij gevraagd werd bij een gesponsord evenement, georganiseerd door Politico, te spreken, zegde ze toe. In een weinig kritische omgeving werd het vuur haar ook daar niet aan de schenen gelegd.
Witteman pleit in haar boek voor een sterkere journalistieke aanwezigheid bij de Europese Unie. Alleen met een sterke controle zullen de Europese bestuurders en parlementariërs in het gareel gehouden worden. Follow the Money geeft het goede voorbeeld door een ‘Bureau Brussel’ op te richten met een team aan gedreven onderzoeksjournalisten die hun tanden in het instituut zetten. Ook zetten zij Europa-brede samenwerkingsverbanden op met lokale media.
