Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer
Afgelopen zondag stond ik op Schiphol in een lange rij voor de paspoortcontrole. Toen het eenmaal mijn beurt was, vertelde ik de marechausseevrouw achter de balie over mijn speciale verzoek. Ik ben Nederlander en kwam met mijn Nederlands paspoort het land binnen. Maar zou zij, tegen alle gebruiken in, een stempel ‘IN’ willen zetten, net zoals een collega van haar ruim 30 jaar eerder bij het vertrek mijn paspoort van een ‘UIT’ had voorzien?
Dat mocht. Sterker nog, ik mocht het stempel zelf plaatsen. Haar collega’s in het hokje ernaast keken wel een tikje bevreemd en bezorgd, maar de vrouw handelde in opgewekt vertrouwen. ‘Welkom terug!’, zei ze nog.
Grensoverschrijdend gedrag
Hier werd op verschillende manieren een grens overschreden. En op geen enkele manier leidde dat tot problemen. Ik moest hieraan denken, nu ik begin met deze wekelijkse ‘Van heinde en verre’, een blog waarin ik politiek en maatschappij ‘van dichtbij en op afstand’ onder de loep ga nemen. Ik zal landsgrenzen overgaan. Maar ik zal zeker ook op gezette tijden de vraag opwerpen naar de gevolgen van diverse vormen van grensoverschrijdend gedrag.
Zoals bij oorlogen en andere vormen van openlijk geweld. Of juist één of twee fases daarvoor, bij bedreiging en intimidatie. Denk aan de sociale impact in het buitenland, zoals in Nederland, van het conflict in Gaza. Of denk, dichter bij eigen huis, aan de Nederlandse Tweede Kamer en andere politieke gremia, waar ook grenzen aan het verschuiven zijn; soms betamelijk, soms ronduit zorgwekkend.
In dat verband een kleine parabel.
Zebra’s en gnoes
Zo’n kwarteeuw geleden was ik getuige van wat ikzelf The Greatest Show On Earth noemde: de migratie van meer dan een miljoen gnoes vanuit Tanzania naar Kenia. Op zoek naar het gras met de juiste voedingsstoffen trekken deze dieren (‘wildebeest’ is in Afrika hun naam) naar de Masai Mara. Tegen het einde van hun tocht moeten zij een aantal rivieren oversteken.
Zonder gevaar is dat grensoverschrijdend gedrag niet. Bij de hooggelegen oevers verzamelen zich dagelijks groepen van vele tienduizenden gnoes. Zij zijn in het gezelschap van een relatief klein aantal zebra’s, die als verkenners optreden en op zoek gaan naar de juiste plek om de rivier in te springen en de kleine zwemtocht naar de overkant te maken.
Het is ronduit fascinerend om te zien. Doordat steeds meer beesten loeiend en knorrend tegen de grens oplopen en de druk toeneemt, is de spanning niet alleen hoorbaar maar haast ook tastbaar. Je voelt de dreiging; de sfeer is intimiderend.
En dan ineens vindt een eerste zebra een opening en storten alle dieren zich het water in. Daar liggen al uren de krokodillen te wachten tot zij hun kaken kunnen zetten in al dat levende vlees dat spartelend voorbij komt. In de ogen van veel gnoes is paniek te zien. Natuurlijk wilden zij een grens over, mee met de kudde. Maar dit natuurgeweld was geenszins hun bedoeling.
Ze kunnen echter niet meer terug.
