Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #8
Armando, de man die de kunst van het mopperen tot elegante hoogten wist te stuwen, werd op hoge leeftijd nog eens geïnterviewd door een krant. De dichter-schilder-beeldenmaker was aan het werk en had duidelijk weinig zin in het gesprek. Heerlijk. Op de vraag hoe hij aankeek tegen de mogelijkheid dat hij spoedig zou zijn overleden, sprak hij de gedenkwaardige woorden: ‘Wel zo rustig.’
Ik moest daaraan denken toen ik vanochtend mijn tanden stond te poetsen. Kort daarvoor was ik opgestaan en had ik mijn smartphone van de nachtelijke lader gehaald. Ik probeer als terugkomer mijzelf eraan te herinneren dat in Nederland het woord ‘wisselvallig’ echt betekenis heeft en klik dan op het icoontje van mijn iPhone waarop wijlen Steve Jobs het weer van de dag voorspelt. Maar niet alleen Jobs bleek wijlen, mijn hele smartphone was overleden.
Waarmee ik dus onbereikbaar leek. Wel zo rustig. Ik stuurde via mijn iPad een mailtje naar iemand die mijn tijdelijke afwezigheid eenvoudig aan anderen kon doorgeven. Tegen mijn lief zei ik dat ik dan weliswaar technologisch gemankeerd was, maar daaraan in elk geval een onderwerp had overgehouden om over te schrijven. Zo gemakkelijk kwam ik daarmee echter niet weg.
Bereikbaarheidsmythe
Want zij heeft gelijk: ook als inwoner van Curaçao en daarvoor van Kenia vormde de smartphone al een vast onderdeel van mijn leven. Ook toen wist ik mij daar opgenomen in de mythe van de voortdurende bereikbaarheid. En ook toen maakte ik mee dat mensen er steeds meer voor kiezen om via korte berichten op WhatsApp met elkaar te communiceren; over luchtige zaken, over werkzaken, maar in toenemende mate ook over de grote zaken des levens als Liefde & Dood.
Geen nieuws derhalve, nu ik weer als inwoner in Nederland sta ingeschreven. En toch. Als het al niet anders is: het voelt wel anders. Dat klinkt vaag, en toch is het voor mij onmiskenbaar. Het heeft te maken met de combinatie van de bereiksbaarheidsmythe met de beleving van de tijd. En hoe een individu dezelfde tijd anders kan beleven in een andere omgeving. Want bereikbaarheid, in verschillende betekenissen van het woord, speelt daarin een centrale rol.
Vraag en Aanbod
Het openbaar vervoer helpt om dit uit te leggen. In Kenia is in de hoofdstad Nairobi de matatu, de minibus, veruit het belangrijkste ov-middel. Wie daarvan gebruik wil maken, gaat naar een halte en wacht tot er mogelijk een matatu komt opduiken. Van een tijdschema is hierbij geen sprake, maar het aanbod minibussen is groot. Op Curaçao is het precies omgekeerd: de bussen en busjes rijden er meestal keurig volgens een grofmazig schema, maar het aanbod ervan is zelfs voor een betrekkelijk klein eiland veel te gering.
Nee, dan het geregelde Nederland. Tot mijn verbijstering ontdekte ik dat in bussen (en wie weet ook in trams en treinen) de chauffeur een paneel voor haar of zijn neus heeft waarop per tikkende seconde wordt aangegeven of de bus het zeer verfijnde tijdschema volgt. Ook zag ik, toen ik laatst voorin zat en mee kon koekeloeren, dat de geplande aankomsttijd per halte niet alleen in minuten, maar ook seconden staat aangegeven.
Echt! ‘Bereikbaarheid’ mag dan een groot goed zijn: hier gaat volgens mij iets heel erg fout. En met mijn telefoon? Die bleek gewoon niet opgeladen.
