Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #5
Hij zei het, tot twee keer toe, op opgewekte toon. Terloops haast, alsof hij iets dat vanzelfsprekend is toch nog even onder de aandacht wilde brengen. Twee woordjes volstonden, in een taal die niet zijn eerste is, maar die hij als ieder ander in zijn omgeving voldoende spreekt en verstaat. Twee woordjes waarin hij de toekomst samenvatte: ‘Europe finished.’
Met die twee woorden, uitgesproken door een in Soedan geboren ondernemer, kwam een einde aan de boeiende tv-serie Food For Thought van fotograaf en inmiddels ook cameraman Kadir van Lohuizen. De laatste aflevering, die onder meer over voedselzekerheid gaat, is opgenomen in het Midden-Oosten. Van Lohuizen laat zien hoe daar concepten en technieken die wij vroeger ‘Nederlands’ of in elk geval ‘westers’ zouden hebben genoemd, een mondiale vlucht hebben genomen.
In Food For Thought is hier en daar nog wel een Nederlander te bespeuren die duidelijk maakt hoe agrotechnieken die in het Noordzeeland zijn bedacht prima kopieerbaar zijn in andere delen van de wereld, zelfs in onverbiddelijke woestijngebieden. Wat zo iemand er niet bij zegt, is dat die kopie inmiddels meer toekomst heeft dan het Nederlandse origineel.
Een Rijdende Huiskamersmartphone
Vandaar dus, ‘Europe finished’, oftewel: het oude continent speelt mondiaal bijna geen rol van betekenis meer. Als iemand die 30 jaar buiten Europa heeft gewoond en gewerkt, verbaast mij dit niet. Maar nu ik terug ben in het Lage Land valt mij op hoeveel Nederlanders ervan uitgaan dat zij, innovatief als zij immers nog altijd zijn, bepalen in welke richting de wereld zich zal bewegen.
Niet dus. Lees bijvoorbeeld maar eens over de autobeurs die onlangs in Beijing is gehouden. De geweldige Leen Vervaeke schreef er een boeiende reportage over. De auto van de toekomst, zo vat ik het oneerbiedig samen, is een rijdende huiskamersmartphone, met uiteraard een karaoke-functie.
‘Mooi niet voor mij’, zal een wat oudere witte Nederlander wellicht in eerste instantie mopperen. Maar wie denkt een land als China op afstand te kunnen gaan houden, maakt een cruciale denkfout. China is namelijk al hier. Zichtbaar, maar vooral ook onzichtbaar, zo leren we bijvoorbeeld van Huib Modderkolk in zijn nieuwe boek ‘Dit wil je écht niet weten’.
Het Trauma van Verlies
Natuurlijk is het moeilijk om je open te stellen voor een toekomst waarin je de rol van ‘verliezer’ zult spelen. Zeker voor iemand in een land als Nederland, dat door zijn koloniale handelsgeschiedenis de afgelopen eeuwen gewend is geweest om ook politiek mee te doen met de grote jongens en meiden op het wereldtoneel. Maar ontkennen heeft nóg minder zin.
Al vóór mijn terugkomst naar Nederland had ik de gewoonte om lichte of in elk geval optilbare voorwerpen zoals een etensbord of een plastic inklaptafeltje om te keren om te kijken waar ze vandaan komen en zo, op een tamelijk speelse en onschuldige manier, al een beetje te wennen aan een werkelijkheid die made in China is.
Speels en onschuldig zal het uiteraard niet blijven. ‘Europe finished’ zal mogelijk niet alleen het trauma van verlies opwekken, maar ook tot veel heftigere maatschappelijke reacties leiden. In China en andere landen die geconcentreerd zijn op hun eigen onstuimige ontwikkelingen, is men op dergelijke reacties al voorbereid, zo is mijn indruk.
Nóg kan Nederland rustig gaan slapen. Online is trouwens een goedkope matrasbeschermer te bestellen. Bij Temu, u weet wel.
