Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #43
Nog geen dag na de schoffering van president Zelensky door de maffiabazen in het Witte Huis gingen mijn lief en ik naar het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Even bijkomen, zou je kunnen zeggen; even de zinnen verzetten. Bovendien is de leiding van het museum eindelijk ‘wakker’ geworden, wat onder meer heeft geleid tot de indrukwekkende expositie ‘Schaduwen op de Atlantische Oceaan’, over de impact van de koloniale geschiedenis. Aanrader!
Even weg van Trump en zijn schuimbekkende kornuiten dus. Dat is trouwens niet per se makkelijk. Door het tijdverschil tussen Nederland en de Verenigde Staten en het tumulteuze decretenbeleid van Trump is de kans nog groter geworden dat vrijwel al het ochtendnieuws een Amerikaanse schaduw heeft. ‘You can run, but you cannot hide,’ zo leerden ze ons immers jaren geleden al vanuit Washington.
Manahahtáanung
Dat bleek ook in het Scheepvaartmuseum. De bijzondere expositie vertelt onder meer het verhaal van de Lenape, inheemse inwoners van het eiland Manahahtáanung, en het bezoek dat zij in de zeventiende eeuw kregen van Nederlandse zeevaarders. De Nederlanders namen de grond in bezit en stichtten er Nieuw Amsterdam. Later werd Manahahtáanung bekend als Manhattan en Nieuw Amsterdam als New York. Capiche?
We hebben de Amerikaanse president leren kennen als een megalomane vastgoedhandelaar op Manhattan en zelfverklaard genie achter the art of the deal. Afgelopen vrijdag zagen we hoe Trump zijn eerdere loopbaanervaring probeerde toe te passen op de president van Oekraïne, die naar de Verenigde Staten was gekomen om, zo dacht hij wellicht, een contract te sluiten over mineralen in ruil voor vredesgaranties.
We hebben allemaal kunnen zien hoe de held Zelensky verbaal werd vermalen door een onbeschofte Trump en zijn partner in crime, vice-president J.D. Vance. We keken er in Nederland naar, en spraken er collectief schande van. Ook vanuit coalitiepartijen in de regering-Schoof klonk verontwaardiging. En zelfs Geert Wilders liet, weliswaar voorzichtig en dubbelzinnig, weten dat geweldige televisie niet gelijkstaat aan een rechtvaardige vrede.
Hypocrisie
Kortom, vrijdagavond hadden we het morele gelijk aan onze zijde. Maar op zaterdagmiddag besefte ik met hoeveel hypocrisie dit alles overgoten is. Ik moet denken aan de beschrijving die onder meer wijlen Desmond Tutu gaf van het eerste contact tussen Afrikanen en Europese kolonisten: ‘Toen zij kwamen, hadden wij de grond en zij de Bijbel. Ze vroegen ons de ogen te sluiten voor gebed. Toen wij de ogen weer openden, hadden wij de Bijbel en zij de grond.’
De deal die Trump met Zelensky alsnog zegt te kunnen sluiten, zou Tutu als een variant op het oude koloniale verhaal hebben gekwalificeerd. En terecht natuurlijk. Als het om het afsluiten van wurgcontracten gaat, kunnen wij Nederlandsers ons beroepen op rijke ervaring. Het is goed om dat bij onze huidige verontwaardiging in het achterhoofd te houden.
Wij waren geen haar beter. En als je vandaag de dag naar het Scheepvaartmuseum gaat en daar onder meer heel goed luistert naar de verhalen die bijvoorbeeld nazaten van slaafgemaakten er vertellen, kun je je zelfs afvragen hoeveel recht wij hebben op onze morele verontwaardiging. ‘Koloniaal gedrag’ bestaat immers uit veel meer dan het vroegere roven van andermans grond; het betreft ook huidige mentaliteitskwesties. Donald Trump houdt ons daarin de spiegel voor.
Ruwe machtspolitiek in wingewesten? Wij waren eerder. Die schaduw valt nog altijd over ons heen.
Kees Broere
