Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #39
Onlangs had ik de eer aanwezig te zijn bij een plechtige, maar vooral toch zeer opgewekte bijeenkomst. Een bijeenkomst waarvan de oorzaak een uiterst verdrietige, maar de aanleiding een bijzonder aangename was. En dat alles op een van de mooiere plekken van de hoofdstad van Nederland, op de kop namelijk van het Java-eiland in het IJ. Het was koud, het was winderig en miezerig, maar we hielden elkaars handen vast en voelden veel warmte.
Ik heb het over de ceremonie, eind vorige maand, op de locatie waar de komende jaren het Nationaal Slavernijmuseum zal verrijzen. Vertegenwoordigers van de Antilliaans- en Surinaams-Nederlandse gemeenschappen gingen de bezoekers voor in gebeden (zo neem ik althans aan; mijn kennis van het Sranan Tongo is erg beperkt), gezangen en plengoffers voor de voorouders (waarbij uiteraard ook een fles Parbo-bier openging).
De combinatie van plechtig en opgewekt is bij uitstek mogelijk in een omgeving waarin mensen elkaar met respect en genegenheid tegemoet treden, en waarin de onderlinge verschillen juist aanleiding zijn om elkaars gedeelde menselijkheid te onderstrepen. Strikt genomen kwamen op het Java-eiland nazaten van daders en slachtoffers van slavernij bij elkaar. Maar voor de ceremonie gold oprechte gelijkwaardigheid en het gevoel samen sterk te zijn.
Slavendrijver en plantagebaas
Ik moest deze week terugdenken aan die vrijdagochtend op het eiland, na de turbulente dagen van soms al verwachte, dan weer verrassende, maar bovenal vaak absurde, wrede en ronduit stuitende decreten en handelingen door de regering Trump-II en de onstatelijke actor Elon Musk. Het is een club die zich niet alleen laat leiden door ongebreidelde geld- en machtzucht, maar ook door schaamteloos wit suprematisme.
Een van de kenmerken van dit racistisch suprematisme is dat ‘de ander’ niet zozeer als minderwaardig, maar feitelijk als onmenselijk wordt gezien. En precies dat is de overeenkomst met de tijd van bijvoorbeeld de trans-Atlantische slavernij waaraan Europees Nederland ooit met zo veel verve heeft deelgenomen. De slaafgemaakten golden letterlijk niet als mensen, maar als goederen.
Een Trump die zegt dat Palestijnen hun land moeten verlaten, zodat in Gaza luxe vakantieresorts gebouwd kunnen worden, is niet anders dan een vroegere slavendrijver of plantagebaas op Curaçao of in Suriname. Hetzelfde geldt voor een Musk die de Amerikaanse hulporganisatie USAID onttakelt. Of een nieuwe minister van Defensie, Pete Hegseth, die Musk alle niet-witte sociëteiten binnen het Amerikaanse leger, zoals een Latin Culture Club, opdracht laat geven om hun sociale activiteiten per onmiddellijk te staken. Geen cuba libre meer, maar enkel nog één soort witbier.
Inhumaan beleid
Ontmenselijking dus. Op heel veel niveaus. Denk slechts aan de volgende drie zaken: Palestijnen kunnen wel naar Jordanië; er bestaan slechts mensen van het vrouwelijk danwel mannelijk geslacht; en alle aandacht voor diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie is flauwekul. Drie zaken die we de afgelopen weken in de Verenigde Staten voorbij zagen komen. Maar eveneens drie zaken waarvan in Nederland politici zeggen dat zij die al geruime tijd op hun agenda hebben staan.
Trump (of welke extreem-rechtse politicus in de VS, Nederland, of waar dan ook) zal ongetwijfeld tegenspreken dat sprake is van inhumaan beleid. Zie dat dan enkel als een zoveelste leugen. En houd in hemelsnaam, of om welke meer aardse reden ook, je medemens in de gaten. Pak elkaars hand. Voel elkaars warmte. Wees niet bang. Verzet je.
Kees Broere
