Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #35
Het begon vanochtend eigenlijk al. De trein naar Den Haag was keurig op tijd – en reed daarom pal voor mijn neus weg. Terwijl ik stond te wachten op de volgende, dacht ik aan Lviv, een stad in een land waar ik nog nooit ben geweest, maar waaraan ik dagelijks toch minstens wel één keer moet denken. Aan Oekraïne, het land waarvan de president niet al te overdreven stelt dat het een oorlog voert ‘voor de toekomst van Europa’.
Naast de Oekraïnse krijgsmacht zijn de Spoorwegen in dat land sinds februari 2022 letterlijk van levensbelang. Ook voor bezoekers uit het buitenland die naar de hoofdstad willen. Zij moeten dan opstappen in de westelijke plaats Lviv. De treinen in het door oorlog verscheurde land, zo heb ik meer dan eens gelezen, rijden nog maar al te vaak keurig op tijd. In Nederland ga ik daarvan uit, voor Oekraïne vind ik het een indrukwekkend mirakel.
De 119
Eenmaal in Den Haag aangekomen, moest ik een bus hebben om bij mijn bestemming te komen. Ik vind het van mijzelf nog steeds best wel cool dat ik voor het inchecken in het openbaar vervoer in Nederland enkel mijn smartphone gebruik. Zoals vanochtend. Ik hoorde het bijbehorende piepje. Maar een man die tegenover mij zat, zei dat ik niet ingechekt was. Hij bleek gelijk te hebben; er was een storing.
In eerste instantie moest ik toen terugdenken aan ‘de 119’, de buslijn in het Nicaragua van de jaren tachtig van de vorige eeuw, waarvan ik vrijwel dagelijks gebruikmaakte. De 119, net als andere lijnen, reed in Managua met bussen die tweedehands uit Brazilië waren gekomen. Best wel chique voertuigen. Maar de combinatie van een tropisch klimaat en geldgebrek voor fatsoenlijk onderhoud maakte dat zij vaak defecten vertoonden.
Zoals met de deuren, die automatisch open dienden te gaan. Hoe vaak heb ik niet ‘la puerta!’ horen roepen als weer eens een reiziger de bus niet uit kon, omdat de chauffeur het mechaniek voor de automatische deuren niet aan de praat kreeg. Er waren te weinig bussen, voor te veel mensen. Mensen die er daarom vaak, als er eindelijk weer eens iets stopte, de voorkeur aan gaven het voertuig via de ramen te bestormen. Ieder voor zich.
Knijpkat
Stof voor licht melancholische mijmeringen is de 119 nu enkel nog. Zalig verleden tijd. Maar de busstoring in Den Haag deed mij aan heden en toekomst denken. Aan Oekraïne, aan Europa, aan glasvezelkabels in zee, aan de Russische ‘schaduwvloot’, aan kwetsbare cybernetwerken, aan ons luxe leventje. U herkent het vast wel. Want of we nu wel of niet een knijpkat kopen, als het om de stemming in het land gaat, blijken we ‘m allemaal een beetje te knijpen.
Jarenlang was ik aan ‘storingen’ van velerlei aard volkomen gewend. De problemen konden zich op veel verschillende manieren voordoen, maar de kern was vrijwel steeds dezelfde: het wegvallen van de stroom. Leuk zal het nooit worden, zo weten onder veel anderen bijvoorbeeld de inwoners van de Nigeriaanse miljoenenstad Lagos. En toch blijkt het dan, al is het ‘houtje touwtje’, altijd mogelijk verder te leven.
Want het mag weliswaar stroomloos donker worden, in Lagos of Managua, koud wordt het er niet. Heel anders dan in Oekraïne. Of in Nederland. Ieder voor zich?
Kees Broere
