Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #3
Het is alweer een week of twee geleden, maar ik moet er soms nog aan denken. Op X zag ik een bericht van RTL Nieuws: ‘Trein op verkeerd spoor: treinverkeer Nijmegen compleet ontregeld.’
Het is nog al wat, compleet ontregeld. Maar hoezo dan, moest ik onmiddellijk denken? En waarom dan?
Een en ander bracht me bij een uitdrukking die bijvoorbeeld binnen de journalistiek van veel betekenis is: ‘Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.’ Het geeft uitdrukking aan een mentaliteit van opportunisme, zeker, maar eveneens van improvisatie en flexibiliteit. En ook, maar nu begin ik wellicht te wensdromen, van gemoedelijkheid.
Uren en halve uren
Wat begint op een toevallig verkeerd spoor in Nijmegen, eindigt met de dwingende vraag hoe we willen leven. Met mijn ‘terugkomersblik’ kijkend naar de inrichting van de Nederlandse samenleving, denk ik dat het antwoord op die vraag is: geregeld en voorspelbaar.
Daarmee op zich is weinig mis. Nu ik weer gebruik maak van verschillende vormen van openbaar vervoer, besef ik hoe nuttig het is dat bus A aansluit op trein B, die voldoende overstapgelegenheid geeft voor Tram C, zodat ik mij netjes op tijd kan melden voor bijeenkomst D.
Ik neem dan voor lief dat ik daarbij rekening moet houden met haast surrealistische tijdsaanduidingen als ‘negen minuten over zeven’. Voor iemand die jarenlang gewend is geweest vooral te denken in uren of hooguit halve uren, en ook die tijden dan nog slechts bij benadering, is dat een wissel naar een behoorlijk ander spoor.
Elektrocutiegevaar
Want achter ‘zeven minuten over negen’ gaat natuurlijk een wereldbeeld schuil. Van regelmaat, rust en reinheid, maar ook van efficiëntie. Van planning. En van maakbaarheid.
Ja, dat is allemaal van groot belang in Nederland, want anders breken de dijken door, wordt de Lidl niet bevoorraad, springen de uiers van de koeien, én dreigen politici geëlektrocuteerd te worden, omdat onder de vloeren van het oude Binnenhof water staat dat zomaar een laaggelegen stopcontact bereikt. Of nou ja, zo meldden de kranten: kan bereiken. Kon bereiken. Zou hebben kunnen bereiken. Dus mensen hebben er niet zomaar over democratie en stikstof gedebatteerd, maar er ook met gevaar voor eigen leven gewerkt, laat dat even op u inwerken!
In een ander wereldbeeld, waarover mensen als Remco Campert en zijn partner Deborah Wolf hebben gesproken en geschreven, gaat het over ‘slordig leven’, en daarvan intens genieten. ‘We rommelden maar wat aan. Nu kun je zeggen: vreemd. Maar toen was dat gewoon zo.’ Het klinkt gemoedelijk haast. Maar ja, dan betreden we het verraderlijke domein van de poëzie, en met gedichten houden we het land natuurlijk niet droog.
Een tikje jammer is dat soms toch wel. De wereld van ‘negen over zeven’ en die van ‘morsen met de tijd’ lijken elkaar uit te sluiten. Terwijl ze elkaar ook zouden kunnen aanvullen. Een trein op een verkeerd spoor? Dat kan een ontregelend effect hebben, zeker. En juist dat kan bijzonder nuttig zijn.
