Kennisbank

The Good, the Bad and the Ugly

In ons meest recente webinar was dr. Caelesta Braun te gast, om met ons te praten over lobbyen en corona. Zij schreef samen met een aantal collega’s een blogserie over dit onderwerp, die hier terug te lezen is. Op basis van deze blogserie en onze webinar schreven we een korte samenvatting. Hieronder vind je het resultaat.

De blogserie van Caelesta Braun en haar collega’s bestaat uit drie inhoudelijke blogs en één inleidend blog. Hierin maken we als lezer kennis met de term ‘coronawashing’, wat inhoudt dat lobbyisten de pandemie gebruiken om hun issue te agenderen, wetgeving in te voeren of uit te stellen. Door de pandemie moet er veel wetgeving op korte termijn worden ingevoerd, waar lobbyisten graag op inspringen.

In de drie blogs daarna wordt steeds een ander aspect van de lobby in coronatijd belicht, ‘The Good’, ‘The Bad’ en ‘The Ugly’.

The Good
De coronacrisis laat de maatschappelijk en politieke relevantie zien van belangengroepen en brancheorganisaties. Zij vormen volgens de auteurs de ‘transmission belt’ tussen burgers en beleidsmakers, die als alles goed gaat twee kanten op werkt. Aan de ene kant geven zij de input van hun achterban door aan de beleidsmakers, aan de andere kant zorgen ze dat het beleid terecht komt bij de doelgroep en dat het geïmplementeerd wordt.

Deze tweede kant wordt vaak over het hoofd gezien, aldus de auteurs. Belangengroepen komen niet alleen met belangen van leden naar de beleidsmakers, maar ze verspreiden ook beleid naar hun leden.

Juist in de tijd van crisis is er heel veel onzekerheid en tonen deze groepen hun waarde. Dat komt door twee dingen:

  1. Beleidsmakers hebben op een breed aantal terreinen snel en veel informatie nodig. Door hun kennis van het beleidsveld en het contact met de praktijk kunnen die organisatie die informatie verstrekken.
  2. Ook de leden van een koepelorganisatie of belangengroep hebben informatie nodig, zowel individuen als bedrijven.

Deze rol is ook tijdens ‘normale’ tijden toebedeeld aan belangenorganisaties, maar wordt door de pandemie extra relevant en waardevol, aldus het blog. Tijdens onze webinar refereerde Caelesta Braun hier ook naar:

“Als het in balans is, als er een tweerichtingsverkeer is, dan zorg je enerzijds dat de geluiden die in je achterban naar voren komen, dat je die goed voor het voetlicht kan brengen in politiek-bestuurlijk Den Haag, en vice versa, de heftige maatregelen (…), dat je daarmee je achterban goed informeert.”
Dr. Caelesta Braun

The Bad
Het gevaar bestaat dat er door belangengroepen vooral wordt gekeken naar belangen op de korte termijn, die niet in het publieke belang zijn. Dit zorgt voor een hoop verschillende beleidsmaatregelen, die niet consistent zijn over sectoren heen. Dat roept vragen op; waarom mag sector A wel weer aan de slag en sector B niet? Is deze afweging wel gemaakt op basis van een heldere afweging van gezondheidsrisico’s en economie, of heeft de ene sector beter gelobbyd?

Ook hier geldt dat dit tijdens de ‘normale’ gang van zaken natuurlijk ook speelt. De coronacrisis zorgt er echter wel voor dat er snelle besluiten genomen moeten worden, waarbij het voor beleidsmakers moeilijker is om alle belangen af te wegen.

Een voorbeeld dat aangehaald wordt in de blogs is bijvoorbeeld een Europese lobbygroep die pleitte voor het uitstellen van wetgeving om plasticgebruik tegen te gaan, omdat plastic veel gebruikt wordt in de hygiënemaatregelen. Een ander voorbeeld is het beleid in sommige landen waar cafés weer open mogen maar de scholen gesloten blijven. Dit vatte Caelesta Braun in de webinar als volgt samen:

“Wat er dan gebeurt, is dat de optelsom van de private belangen het publieke belang mist.”
Dr. Caelesta Braun

The Ugly
Beleidsmakers moesten nu meer dan ooit kiezen met wie ze praten, omdat er niet de tijd voor elke maatregel was om met alle belanghebbenden te praten. Dat brengt twee problemen met zich mee. Als eerste: wie mag een groep vertegenwoordigen? Een voorbeeld daarvan dat wordt aangehaald in de blogserie is dat in Duitsland werknemers werden vertegenwoordigd door een overkoepelende organisatie, die vervolgens een akkoord sloot over bepaalde steunmaatregelen. Individuele sectororganisaties waren het daar echter niet mee eens en vonden niet dat ze werden gerepresenteerd door deze overkoepelende organisatie.

Een tweede probleem is dat beleidsmakers in overleg gaan met de voor hen bekende groepen. Mensen die dus bekend zijn bij beleidsmakers zijn in het voordeel, terwijl onbekende groepen hun stem niet (goed) kunnen laten horen, ook al hebben ze een betere oplossing. ‘Policy insiders’ hebben hierbij dus een duidelijk voordeel boven ‘policy outsiders’. Ook dit werd benoemd door Caelesta Braun tijdens de webinar:

“Hier heb je het over structurele uitsluiting van bepaalde maatschappelijke belangen, die niet aan tafel zitten of niet in staat zijn om aan tafel te zitten, maar wel een heel doorslaggevende positie kunnen hebben in de maatschappij.”
Dr. Caelesta Braun

Aan de andere kant zorgt dit er ook voor dat sommige sectoren zelfs kunnen profiteren van de crisis. Voorstellen en beleidsrichtingen die eerder geen optie waren kunnen door de ‘reset’ van de pandemie weer op tafel komen.

Tegelijk kunnen nu eisen worden gesteld en akkoorden gesloten die normaal niet gelukt waren. Denk aan Airfrance/KLM, dat de uitstoot van haar vliegtuigen nu naar beneden bijstelt in ruil voor een enorm steunpakket van de overheid. In normale tijden had KLM niet durven dromen van een dergelijk pakket. Tegelijkertijd is er nu ook bedwongen dat het aantal nachtvluchten fors omlaag gaat, wat in de jaren daarvoor nog lastig en gevoelig lag. Kortom: door de crisis kunnen kansen worden gepakt aan beide kanten van de onderhandelingstafel.

Dr. Caelesta Braun leverde op 2 juli 2020 als gastspreker een bijdrage aan onze webinar Lobbyen in het post-coronatijdperk. Heb je de webinar gemist? Terugkijken kan hier.