Tekstanalyse: het regeerakkoord in data
We hebben er lang op moeten wachten, maar eindelijk is er witte rook: we hebben een regeerakkoord. Over de inhoud ervan is inmiddels veel gezegd en geschreven. We weten nu dat er veel geld wordt geïnvesteerd in het tegengaan van klimaatverandering, dat het minimumloon omhoog gaat en dat er wordt bezuinigd op zorg. Maar wat vertelt de tekst zélf? Wij analyseerden het regeerakkoord in het licht van de verkiezingsprogramma’s, waarbij we onder andere keken waar de aandacht het meest naar uit gaat.
Let op: dit blog is het best te bekijken op een desktop.
‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’
Allereerst is het natuurlijk interessant het nieuwe regeerakkoord op zichzelf te bekijken; zie de figuur hieronder. Welke woorden komen het meest voor? We zien dat er logischerwijs veel aandacht is voor de zorg, maar ook thema’s als onderwijs, veiligheid en de woningmarkt komen ruim aan bod. In deze figuur zijn gelijksoortige woorden overigens samengevoegd; ‘migrant’ en ‘migranten’ vallen onder dezelfde parapluterm.
Terug naar de verkiezingsprogramma’s
Hoe verhoudt dit zich ten opzichte van de verkiezingsprogramma waar de partijen – driekwart jaar geleden – campagne mee hebben gevoerd? Om deze vraag te beantwoorden is het interessant om aan de hand van vier word clouds te kijken in hoeverre de programma’s verschillen en overeenkomen ten opzichte van elkaar. Niet geheel verrassend heeft iedere partij relatief veel aandacht voor zorg en onderwijs. Maar er zijn ook duidelijke verschillen tussen de partijen. Bij de VVD is ‘bedrijf’ dominant, terwijl het woord ‘ruimte’ weer minder aanwezig is ten opzichte van de andere partijen.
Overigens refereren de getallen (‘frequentie’) in de figuur hierboven naar absolute aantallen; in de word cloud is de grootte ten opzichte van de andere woorden wel relatief. Zo is het mogelijk dat ‘zorg’ bij het CDA relatief iets vaker voorkomt dan bij D66, hoewel D66 de term in absolute zin twee keer zo vaak noemde.
Voor welke onderwerpen is relatief veel aandacht?
De partijen hebben in hun partijprogramma’s aandacht besteed aan tal van onderwerpen. Welke kwamen het meest aan de orde in het regeerakkoord? In onderstaande heatmap kun je zien hoe relatief vaak een thema voorkomt in het partijprogramma, en in het regeerakkoord. Het percentage refereert hierbij aan het percentage zinnen met relevante woorden, van het totaal aantal zinnen in het partijprogramma/regeerakkoord. Let wel: dit zegt inhoudelijk niets over de thema’s, maar wel over de mate van aandacht voor bepaalde onderwerpen. Daarnaast zijn dit niet noodzakelijkerwijs de meest voorkomende thema’s; het gaat hier om enkele geselecteerde onderwerpen.
Te zien is dat er in alle partijprogramma’s veel aandacht is voor onderwijs, vooral bij het CDA. In het regeerakkoord komt deze aandacht ook terug. Opvallend genoeg wordt ‘klimaat’ relatief vaker genoemd in het regeerakkoord dan in welk partijprogramma dan ook, al is duidelijk te zien dat het thema in het D66-programma relatief het belangrijkst was.
Hoe zat dit in 2017 en 2012?
We hebben ook gekeken naar de laatste twee regeerakkoorden. Vooral de vergelijking met 2017 is interessant, aangezien dezelfde partijen deelnamen aan de coalitie als nu. Opvallend is natuurlijk de relatief beperkte aandacht voor stikstof in 2017.
In 2012 zag de wereld er heel anders uit, toen PvdA en VVD met elkaar in zee gingen. We zien dat de VVD immigratie vaak noemde, terwijl de PvdA daar minder aandacht op vestigde. Het regeerakkoord kwam vervolgens in het midden uit (wel meer aan de kant van de VVD).
Maar wat het meest in het oog springt is de disproportionele aandacht voor het thema onderwijs, zowel bij de partijen als in de regeerakkoorden. Daarnaast is het interessant dat het thema klimaat stapsgewijs ook steeds belangrijker wordt; passend bij de maatschappelijke ontwikkelingen op dit gebied. En uiteraard werd corona niet genoemd in beide jaren.
De inbreng per partij in één figuur
Kunnen we dit samenbrengen in één visualisatie? We hebben per partij de woorden op een rij gezet die relatief het meest genoemd werden, en deze lijst gebruikt om een word cloud te genereren van het regeerakkoord. Het resultaat is dus een word cloud met woorden die partijen nadrukkelijk naar voren hebben gebracht, gebaseerd op kleur.
Hieruit blijkt dat de verschillende partijen allemaal wel iets hebben ingebracht, maar dat er opvallend veel ‘CDA-woorden’ in de word cloud staan. Verder duiken de usual suspects wel weer enigszins op: ‘Veiligheid’ en ‘Immigratie’ zijn VVD-woorden, terwijl ‘Klimaat’ en ‘Natuur’ echte D66-woorden blijken te zijn.
Benieuwd hoe jij data en onderzoek kunt benutten in je public affairs-strategie? De Public Affairs Academie en Van Oort & Van Oort ontwikkelen op dit moment een uitgebreid portfolio aan data-gerelateerde diensten. Meer weten? Neem contact op met Aron Woonink via aron@pa-academie.nl of 0628377956.