Recensie | Zorg
Het nieuwe boek Zorg van Lyn Berger is een persoonlijke zoektocht naar wat zorg is voor de mens en wat zorg betekent voor de maatschappij. Het gevolg is een persoonlijk relaas onderbouwd door gesprekken, wetenschap en rapporten. Met als uiteindelijk conclusie: één op de vier mensen moet in 2040 in de zorg werken. Dat gaat niet lukken. We zitten dus midden in een crisis. Waarom is dat niet de opening van het journaal?
Waarom verzorg je een baby? Als je zorgt, maak je dopamine aan, het liefdeshormoon. Lynn Berger stelt in haar boek Zorg dat zorg verlenen wel een kwestie van liefde is, maar dat je het niet úit liefde moet doen. Niet als je beroepsmatig zorg verleent, ook niet als mantelzorger. Het risico bij het zorg verlenen vanuit liefde is dat je nog wel eens te veel uit handen zou kunnen nemen, de regie overnemen.
De systemen van zorg geven en zorg nemen zijn zo vast geslepen in ons dagelijkse patroon; het is zo logisch dat we voor elkaar zorgen en dat er altijd een dokter of een ziekenhuis is, dat we de systemen eigenlijk helemaal niet meer zien. Die onzichtbaarheid is fnuikend, want het maakt dat we niet willen zien in welke crisis de zorg verkeert, de krantenkoppen ten spijt. De crisis is er pas als je het ervaart. De zorgcrisis heeft daarmee veel weg van de klimaatcrisis. We weten het, maar echt ervaren doen het pas als het ons zelf treft met een overstroming, droogte, of een bosbrand. En dan is het te laat. Berger probeert ons wakker te schudden en het kruispunt te zien waarop we nu staan.
Want de zorg heeft zorg nodig. In 2040 werkt een kwart van ons in de zorg. In 2060 één op de drie. Althans, dat zou moeten om het systeem draaiende te houden waarin steeds minder mensen steeds meer zorg moeten bieden. En dat is niet mogelijk. Wat zijn de mogelijke oplossingen? Berger loopt er een aantal langs maar vindt overal mitsen en maren. De vraag verkleinen is één van de opties. Wat is genoeg? Wie moet welke zorg nog krijgen? Een logische vraag, maar lastig als het erop aan komt, want het gaat om onze dierbaren. Dat hebben we wel gezien met Code Zwart. Zorgverleners geven aan dat je mensen kunt helpen om betere keuzes te maken, door even echt met elkaar te gaan zitten en alle opties door te spreken. Maar die tijd is er niet, want artsen hebben maar een paar minuten per patiënt.
Berger ziet een andere oplossing, om zorg te zien als een ecosysteem. Je moet hiermee erkennen dat alle vormen met elkaar verbonden zijn. Die van ouders voor kinderen, mantelzorgers voor naasten, zorgprofessionals voor patiënten. Maar dat vraagt om een andere kijk op de mens: van onafhankelijke individuen die vooral productief zijn, naar mensen die willen zorgen voor anderen omdat het hen iets brengt. Als we dat erkennen kunnen we dat ecosysteem gerichter inzetten.
Het boek is niet zozeer een eyeopener, maar brengt alles helder naar voren waardoor je weer even wordt wakker geschud. De zorgcrisis is dichterbij dan we denken; en eigenlijk al volop gaande. En dat vraagt iets van een samenleving. Solidariteit en ruimte om voor elkaar te zorgen. En erkenning voor wat zorg verlenen je brengt.