Recensie | Het Tij Tegen
Een nieuwe visie op de overheid, het lijkt wellicht een trend. Met de komst van de partij Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt staat een andere overheid meer dan ooit op de agenda. Maar Herman Tjeenk Willink zet de andere overheid al langer op de politieke agenda. Hij weet goed dat hij geen populaire boodschap vertelt als hij in Het Tij Tegen schrijft dat opeenvolgende kabinetten, parlementen én media hebben bijgedragen aan het wantrouwen in de overheid. En hij schuwt hierbij geen enkele organisatie of partij.
Zelfs de PvdA kan rekenen op commentaar. Zijn eigen partij heeft de uitverkoop van overheidstaken ook niet kunnen voorkomen; ook daar is het overheidsbeleid zogenaamd verzakelijkt waardoor expertise en de menselijke maat verloren is en de relatie tussen overheid en burger verziekt.
Het Tij Tegen is juist nu in verkiezingstijd interessant om te lezen: De andere rol van de overheid. Uitvoeringsorganisaties die tegen drempels aanlopen. Het wantrouwen van de burger naar politiek en overheid. Het werken als één overheid in plaats van de versnippering naar gemeente en provincie. Toegang tot het recht. Het zijn thema’s die juist nu op de agenda staan. Je kunt je voorstellen dat het boek Het Tij Tegen straks op de tafel ligt van de informateur.
Maar Tjeenk Willink heeft hoop dat het tij keert. Beleid waarbij geld en efficiëntie de ‘dominante’ leidraad zijn voor beleid, heeft volgens hem bewezen dat dat niet werkt. Hij vergelijkt het met betonrot: ‘Je ziet het een hele tijd niet, totdat de zaak niet meer te houden is’. En dat er betonrot is, blijkt wel als we kijken naar de problemen in Groningen en Drenthe. Of denk aan de toeslagenaffaire. Of het onvermogen om een onderwerp als stikstof aan te pakken. “Omdat niemand nog weet waar de democratische rechtsstaat voor staat, waarop burgers precies mogen rekenen en wie verantwoordelijk is voor wat. En dat voedt het wantrouwen in de overheid,” zo stelt hij.
Zijn conclusie blijft somber: de crisis in de rechtsstaat is een crisis van de politiek. En de politiek is zelf niet bij machte dit te veranderen. Maar het moet wel anders, vindt Tjeenk Willink, anders gaat de uitholling van de democratische rechtsorde versneld door en ‘valt de maatschappij uit elkaar’.