Recensie | Eigen welzijn eerst
In Eigen welzijn eerst van schrijfster Roxane van Iperen wordt de dreiging die de middenklasse ervaart gezien als de directe aanleiding voor een activistisch conservatieve burgerlobby die politiek actief is in Amerika, Europa en Nederland. Hoe yogamoeders en influencers in pastelkleuren en prachtige foto’s een politiek signaal afgeven rond bijvoorbeeld (anti-)vaccinatie of (pro-)Poetin. Tussen ‘eigen lijf eerst’ en ‘eigen volk eerst’ zit weinig licht. Dat is de essentie van dit pamflet.
Het pamflet lijkt vooral bedoeld als wake-upcall. Nederland kan zich niet langer open en tolerant noemen. Het geloof in vooruitgang is de afgelopen jaren afgebrokkeld en heeft onder invloed van de politiek plaatsgemaakt voor een sterke hang naar zelfbehoud. Dat drijft ook de politieke agenda en het maatschappelijk debat, volgens Van Iperen.
Nadat de middenklasse zich decennialang welvarend ontwikkeld heeft, dankzij een klimaat van mogelijkheden voor iedereen, veranderden de sociaaleconomische omstandigheden. Bereikte posities staan nu onder druk. Het is niet langer vanzelfsprekend dat kinderen het altijd beter hebben dan hun ouders. Dat maakt dat de middenklasse alles op alles zet om te behouden wat men heeft. De bijpassende mentaliteit benoemt Van Iperen het ‘country club’-denken met een streng deurbeleid voor mensen uit andere groepen en klassen. Van Iperen geeft hierbij aan dat het vrouwen zijn die een leidende rol spelen. Vergeet het beeld van de boze witte man. Het gevaar komt volgens van Iperen uit het Gooi en de grote steden. ‘Van mensen uit de beauty-industrie tot de kunstwereld, van de showbizz tot jonge moeders of professionals: men volgt elkaar, ‘liket’ elkaar en deelt volop -vaak zonder het te weten- antisemitische complottheorieën, medische desinformatie en een agressief mensbeeld waarin het wij-zij denken de boventoon voert.’ Ze laat zien hoe de pseudowetenschap over het ‘zelfreinigend vermogen van het lichaam’ op twee manieren raakt aan hedendaagse onverdraagzaamheid. Door het ‘terug naar de natuur’-thema van al die websites, waarvan de kern is dat mannen werken en vrouwen het gezin onderhouden. En door het wantrouwen in overheid en onderzoek.
Van Iperen laat op prikkelende wijze zien hoe de middenklasse haar liberale waarden verloor en wat de impact daarvan is. Niet om te wijzen, maar om te begrijpen wat er gaande is in het maatschappelijke en politieke (online) debat.