Het politieke links en rechts
Volgens sommigen is de tijd voorbij dat we spraken van links en rechts in de politiek. Frits Bienfait denkt daar anders over en komt in ‘Het politieke links en rechts’ met een analyse van de oorsprong van de links/rechts-indeling in de politiek. Hoewel politiek begonnen in 1789 in Frankrijk betoogt het boek dat de oorsprong van dit denken veel dieper zit en al veel eerder begon.
De auteur is verbonden geweest aan verschillende universiteiten als plantenfysioloog. De zoektocht naar het begin van het links/rechts-denken begon voor de auteur in 1991, toen hij lid werd van de PvdA. Dat was een linkse partij, maar waarom eigenlijk? Waarom werd een begrip dat niets te maken heeft met de politiek verbonden aan de ideologie van een partij? Als plantenfysioloog geen onderwerp waar hij zich normaal gesproken mee bezig houdt, maar wel eentje waar hij door de jaren heen duidelijk veel over gelezen heeft. Resultaat van de zoektocht was eerst het boekje ‘Is links beter dan rechts?’ Nu komt Bienfait met zijn uitgebreide bevindingen.
Het boek begint met een historische beschrijving over de eerste keer dat de begrippen links en rechts werden gebruikt om verschillende visies aan te geven. Dat was in de Franse Staten-Generaal, waar het werd gebruikt om duidelijk te maken of parlementsleden voor een conservatieve motie van de één, of een tegenmotie van de ander waren. Waar het op het eerste oog puur toeval lijkt dat de voorstanders van verandering aan de linkerkant moesten passeren, betoogt Bienfait dat er iets diepers achter zit, een mechanisme waardoor we onbewust weten wat hoort bij ‘links’ denken en wat hoort bij ‘rechts’ denken.
Wat volgt is een analyse van enkele indelingen van links en rechts door de jaren heen, waarbij de auteur duidelijk laat blijken wat hij van de theorieën vindt. Interessant, maar zoals de auteur zelf al aangeeft af en toe nogal theoretisch. Hier komt de wetenschappelijke achtergrond (plantenfysioloog aan verschillende universiteiten) van Bienfait naar voren, want elk hoofdstuk bespreekt op vlotte en heldere manier een theorie.
Het laatste deel van het boek behandelt de vraag waar het boek eigenlijk over gaat; waarom gebruiken we links en rechts als begrippen om politieke keuzes en visies in te delen? Bienfait laat zien dat die indeling nogal eens verandert door de jaren heen, maar ook wat er volgens hem constant blijft in de verdeling. Over een Frans-Duitse oorlog die eerst het paradepaardje van links was, maar later juist een streven van rechts werd. Maar ook over begrippen die altijd bij rechts en links hebben gehoord, door tijd en culturen heen.
Het boek kent een fijne opbouw, waardoor het makkelijk wegleest. Geen zware kost, terwijl tegelijk wel een hele hoop wetenschappelijke studies worden besproken. Een vlot geschreven, interessant boek voor iedereen die houdt van politiek en de kruising daarvan met taal.