De kracht van het verhaal
Verleden week mocht ik een rondetafelgesprek leiden. Met elkaar verkennen wat de gezamenlijke urgentie is, wat de inzichten zijn, waar het brede draagvlak ligt en vooral wat de stip op de horizon is. Presentaties, goede gesprekken; de juiste vragen op de juiste plek.
Door Marielle van Oort
Het onderwerp: kanker en werk; geagendeerd door de NFK. Maar als na de pauze twee stoere vrouwen hun persoonlijke verhaal vertellen wordt het stiller. Zij vertellen hoe ze zelf hun eigen strijd hebben moeten leveren om te kunnen blijven werken. Waarom? Omdat ze meer zijn dan hun ziekte; werk geeft richting geeft, afleiding, doel, een netwerk; omdat je je geld wil verdienen; omdat je niet afgeschreven wil worden. Twee vrouwen die het onderwerp tastbaar maken, invoelbaar.
Ik merk dat ik in mijn werk altijd wordt geraakt door het verhaal. Dat maakt de onderwerpen die worden nagestreefd in lobby’s en in belangenbehartiging veel menselijker, échter misschien wel. Verhalen die raken, en niet zozeer tranen trekken zijn zoals vaak gedacht wordt. Wat maakt dat een verhaal raakt? Dat het echt is. Zonder te veel poespas. Dat je ervaart en invoelt wat de effecten zijn van bijvoorbeeld het ontbreken van bepaald beleid. Maar zonder te overdrijven. Gewoon zoals het is. De impact in het gewone leven dat we ook allemaal leiden. En onbewust komt dan de vraag op: wat als dit mij of een geliefde overkomt? Dan hoop ik zo erover te kunnen praten en denken, maar ook dat deze drempels zijn weggenomen.
Maar het geeft ook verantwoordelijkheden. Want verhalen zijn kwetsbaar als anderen er mee gaan lopen. Het maakt de verteller kwetsbaar. Toen mijn dochter zich ging inzetten voor jongeren met een chronische aandoening, schroomde ze niet ook haar eigen verhaal te vertellen. Moedig, maar het had ook een keerzijde. Zo verscheen zij in de krant met de krantenkop Chronisch ziek en toch studeren. Een dramatische foto en een interviewsessie van 15 minuten verder en het beeld stond: ‘zielig’ en ‘ziek’. Dat ze ondertussen 15 uur in de week werkte, haar studie prima aankon, in een leuk studentenhuis woonde en een mooie groep vrienden om haar heen had, dat paste niet in het beeld en werd dus ook niet verteld. De focus lag op het verhaal dat ze een chronische ziekte heeft en dat er een bijeenkomst was over jongeren met een chronische aandoening en school. Er werd niet beschreven dat mijn dochter ook sprak op deze bijeenkomst, namens de organisatie waar ze zich voor inzette. Het beeld was gezet, het verhaal was verteld, het was alleen niet (meer) het hare.
Verhalen hebben kracht. Ze slaan een brug naar iedereen met de indirecte vraag: wat als… Verhalen geven kleur aan beleid, aan politieke afwegingen. Verhalen vertellen wat de impact is of kan zijn. Verhalen maken het beleid menselijk. Daar geloof ik in! Maar het geeft ook een verantwoordelijkheid: waak ervoor dat niet anderen het verhaal framen.