Boekrecensie | Machtswoorden: De kracht van politiek en taal
In “Machtswoorden” wordt de fascinerende relatie tussen woorden en macht onder de loep genomen. Dit boek biedt een historische terugblik, maar plaatst ook de hedendaagse politieke taal in context. Schrijven blijkt meer in te houden dan woorden; het is definiëren, claimen, verbeelden, ideologiseren, inspireren, waarschuwen, overtuigen en mobiliseren. Schrijven schept gemeenschappen en vijanden, rechten en bevoegdheden. Schrijven, kortom, is politiek met andere middelen. Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte stelden dit boek samen.
Rond verkiezingen zien we vaak een stroom van pamfletten in boekvorm die de kern van een politieke overtuiging oftewel politieke partij weergeeft met hierin de drijfveren van de auteur (vaak partijleider) verweven. Wat drijft politici ertoe om een boek te schrijven, terwijl zij moeiteloos de media weten te bereiken? De stroom van “politieke” boeken is de afgelopen 25 jaar gegroeid Eén ding is zeker: het is niet nieuw. Sommige boeken hebben een diepgaandere insteek, zoals die van Pieter Omtzigt, Pim Fortuyn en Jan Marijnissen, die hun visie op een alternatieve politiek uiteenzetten. Oudgedienden als Frits Bolkestein, Ruud Lubbers en Ed van Thijn openden juist de deuren naar de Haagse binnenwereld.
Maar het gaat veel verder terug. Onderzoekers brengen in kaart hoe schrijvende politici niet alleen hun ideeën vastlegden, maar daadwerkelijk invloed uitoefenden op de politieke koers. De bundel laat zien hoe dit fenomeen teruggaat tot de patriottenbeweging in de 18e eeuw en loopt door tot de dag van vandaag. Met de focus op enkele politieke schrijvers roept de selectie vragen op. Waarom krijgt Pieter Vreede wel aandacht, maar ontbreekt Joan Derk van der Capellen? Waarom wordt de antirevolutionair Groen van Prinsterer belicht, maar niet de liberaal Thorbecke? En waarom ontbreekt een bijdrage over Joop den Uyl? Desalniettemin biedt het boek niet alleen een rijke analyse van de geschiedenis, maar daagt ook uit om na te denken over de invloed van politieke schrijvers in het heden. Met de politieke onrust in de Nederlandse politiek zijn er wellicht nog wel boekwerken te verwachten. Dus een must-read voor wie geïnteresseerd is in de wisselwerking tussen macht en taal.
Remieg Aerts, Coen Brummer, Gertjan Schutte
