Recensie | Hoog Spel, de politieke biografie van Shell
In een wereld die wordt geregeerd door reusachtige kantoortorens en diep onder de zeespiegel verder werkt, gedijt een bedrijf dat al decennialang de grenzen van macht en invloed opzoekt. Dit is het verhaal van Shell, een naam die bij velen bekend is maar waarvan maar weinigen de ware aard kennen. Onderzoeksjournalist Marcel Metze ontrafelt in ‘Hoog Spel, de politieke biografie van Shell’ niet alleen de geschiedenis van de oliegigant, maar ook de intrigerende politieke verhoudingen, economische krachten en ethische dilemma’s die haar omringen.
Al in 1996 ontstond bij Marcel Metze het idee om Shell tot in detail te onderzoeken. Afgelopen decennia verzamelde hij informatie om een zo accuraat mogelijk beeld te schetsen van de geschiedenis van het bedrijf. Metze neemt je mee in het verhaal van Shell, waarbij haar rollen als politieke speler naar mate je verder leest steeds duidelijker worden. In deze recensie geven we betekenis achter de titel van het boek; te beginnen bij het begin.
Geschiedenis
Vanaf 1901 leidde de briljante en ietwat eigenaardige Henri Deterding Royal Dutch Shell tot een internationale speler. Briljant was hij door zijn daadkracht en ondernemersbloed dat hij meekreeg van zijn vader. Ietwat eigenaardig omdat hij in niet veel gespreksonderwerpen naast jachten, paarden, vrouwen en olie geïnteresseerd was. Met zijn risico-gedreven keuzes groeide het olieconcern in Latijns-Amerika, Azië en Europa. Wat echter niet onopgemerkt bleef, was het feit dat Deterding openlijk bewondering had voor Hitler. Ondanks zijn opvattingen ontwikkelde Royal Dutch Shell van een lamp-olieproducent tot oliegigant met Deterding aan het roer. Dankzij hem deed Shell voor het eerst mee aan het ‘spel’ der olie-industrie.
Politieke speelveld
We verlaten de geschiedenisles en begeven ons in de hoofdstukken erna naar politicologie. Met haar vele vestigingslanden en medewerkers verspreid over de wereld kreeg het bedrijf veel vaker en eerder mee wat de geopolitieke verhoudingen waren dan de Nederlandse regering kon bijbenen. Het ‘Hoge Spel’ refereert steeds meer naar het niveau waar Shell op werkt. Vaak wist het bedrijf eerder dan de Nederlandse regering hoe de vork in de steel stak. De werkzaamheden van Shell zijn dus niet alleen een spel, maar spelen zich op een zeer hoog niveau af.
Onverstoorbaar
Metze raast ondertussen verder. Niet alleen het hoge niveau en het ingewikkelde spel der oliegiganten is opmerkzaam. Ook de positie van het bedrijf in de samenleving is een interessant onderwerp. Iedereen weet namelijk dat Shell niet heilig is. Waar rechtszaken en maatschappelijke protesten eerder de norm zijn dan de uitzondering; Shell blijft staan. Metze ging op zoek naar een verklaring hiervoor. Shell opereert op geheel eigen wijze, met briljante juridische expertise en geschillenbeslechting, met strikte geheimhouding, diversificatie en zelfs maatschappelijk verantwoord ondernemen. Eén ding is zeker, tijdens deze hoofdstukken houdt Metze je aandacht gespannen.
Toch trekt Metze de onverstoorbaarheid van Shell tenslotte in twijfel. ‘Er zijn volgens de advocaat Roger Cox, die een rechtszaak in 2021 won, makkelijk tweeduizend dergelijke zaken gaande- tegen Shell en andere fossiele energieproducenten. Zonder inzet van wat meer fijngevoeligheid kan Shell dus wel eens een probleem krijgen waar zelfs haar werkwijze niet tegenop gewassen is.’
Hoog Spel, de politieke biografie van Shell is een fijn en uitgebreid boek voor hen die geïnteresseerd zijn in niet alleen de bedrijfssuccessen- en mislukkingen, maar ook in de uitgebreide geschiedenis die voorafging aan het Hoge Spel dat de Brits/Nederlandse oliegigant speelt. Het boek is een boeiende verkenning van de vele gezichten van Shell, van haar historische wortels tot de hedendaagse maatschappelijke uitdagingen en daarom voor een breed publiek aan te raden.