Boekrecensie | Het Raadsel Rutte & Het jaar van Caroline, Pieter en Geert
Einde van een tijdperk in twee boeken
Het nieuwe kabinet is een feit. En daarmee ook het vertrek van een premier die 14 jaar aan het stuur zat. Niet eerder nam een minister-president afscheid met een persoonlijk woord aan het volk. Vanachter zijn bureau, in een leeggeruimd torentje. Je zag nog net niet de verhuisdozen staan. De periode-Rutte is voorbij.
Het raadsel Rutte
In de afgelopen weken is het afscheid van Rutte vaak getypeerd met de woorden “die gaan we nog missen”. In Het Raadsel Rutte van Ron Fresen en Wilma Borgman zouden we een onthullend portret moeten lezen van de premier, waarna we zouden weten wíé het is die we gaan missen. Maar er zijn eerdere boeken over Rutte, zoals van Sheila Sitalsing en Petra de Koning. Die maakten al duidelijk hoe moeilijk het is om grip te krijgen op de persoon Rutte.
Het blijkt ook uit dit boek. Er zijn natuurlijk nieuwtjes op basis van de gesprekken die beide schrijvers voeren met onder meer Klaas Dijkhoff, Gert-Jan Segers, Hugo de Jonge en Lodewijk Asscher. Maar wat zeggen die over het raadsel Rutte? We lezen over een premier die altijd controle wil houden, doorgaans bereid is water bij de wijn te doen en leeft voor zijn werk. Het appeltje op de fiets komt voorbij, het kopje koffie in het weekeinde met vrienden en de ongeduldige en soms ook boze Rutte.
Het zijn beelden die al eerder naar voren kwamen. Halbe Zijlstra geeft er in dit boek wel een andere kleur aan: ‘Het is geen spontane spontaniteit, het heeft altijd een doel. Ik heb weleens gezegd dat een zekere vorm van autisme hem niet ontzegd kan worden.’
Het boek leest vlot en roept vaak een ‘o ja’- gevoel op. Rutte was er ‘gewoon steeds’ de afgelopen 14 jaar; met een voorspelbare continuïteit in optreden, in leiderschapsvorm, in imago, in woorden etc. Met de val van het kabinet (eigenlijk al ingezet na het aantreden van Rutte IV) en het epifane moment waarin hij besluit niet langer als lijsttrekker van de VVD verder te gaan, kijken we terug. Misschien wel met weemoed. Want die teflonlaag die Rutte vaak verweten werd, wordt mogelijk vervangen door een sissende grillplaat.
Het jaar van…
In het boek Het jaar van Caroline, Pieter en Geert van politiek verslaggevers Joost Vullings en Xander van der Wulp worden de recente politieke hoofdlijnen uit de Rutte-jaren geschetst. ‘Functie elders’, corona, Oekraïne, asielopvang en stikstof: het komt allemaal voorbij. En dat in een stijl die we kennen uit de podcast De Stemming van Vullings en Van der Wulp: beschouwend, met een lichte ironische ondertoon.
Het boek geeft antwoord op de vraag: hoe zijn we ook al weer tot een kabinet-Schoof gekomen? Het leest makkelijk en zet alles nog eens op een rij. Met citaten uit debatten, interviews, televisieoptredens etc. is het alsof je de reis nog een keer maakt, maar nu met voorkennis. De politieke junkie zal veel herkennen, maar is blij dat het op een rij wordt gezet. Denk aan de rol van Omtzigt, die gedurende het proces elke keer moet bijschakelen, terwijl hij misschien persoonlijk wil afremmen. En de rol van de VVD bij het openlaten van de deur naar de PVV.
Het kan de moeite waard zijn dit boek na een jaar te herlezen en je er wederom over te verwonderen hoe de wijze van formeren van dit kabinet doorwerkt in de Haagse realiteit. Ten positieve of ten negatieve.
