Boekrecensie | De marktconforme verzorgingstaat
Naomi Woltring promoveerde op de geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland. Haar proefschrift diende als basis voor het boek ‘De marktconforme verzorgingsstaat’. Het resultaat is een gedegen werk waarin een zeer diepgaande analyse wordt gegeven van de beleidsmatige, sociale en economische verschuivingen in Nederland tussen 1989 en 2008. Gedurende deze tijd is onder de invloed van neoliberale ideeën, de Nederlandse verzorgingsstaat ingrijpend veranderd.
De verzorgingsstaat werd, in de woorden van Woltring, ‘marktconform’. De kosten van de verzorgingsstaat moesten omlaag (denk aan volkshuisvesting) en het beroep op sociale zekerheid moest worden ingeperkt – slechts het minimaal benodigde moest worden uitgevoerd. De reden hiervoor? De topambtenaren, politici en wetenschapper die de beleidselite van de jaren negentig vormden deelden neoliberale aannames, zoals de overtuiging dat de verzorgingsstaat de Nederlandse concurrentiepositie aantastte.
Woltring analyseert de transformatie van de Nederlandse verzorgingsstaat onder invloed van het neoliberalisme. Het wordt de lezer duidelijk dat de inperking van de verzorgingsstaat niet iets is wat ons is overkomen. De ‘beleidselite’ heeft dit bewust gewild – en het is ze gelukt. Waarom? Zoals gezegd moest de Nederlandse economie concurrerender worden, maar moest daarnaast de samenleving zorgzaam en onafhankelijk worden gemaakt en het individu onafhankelijker, vrijer en geëmancipeerder.
De (onbedoelde) gevolgen van dit beleid? De macht van grote investeerders nam toe, terwijl het armere deel van de bevolking aan steeds verdergaande vormen van controle werd onderworpen. De groep werkende armen groeide en het nieuwe normaal was een geneoliberaliseerde samenleving met veel flexibele arbeidscontracten, gegroeide ongelijkheid en een repressief sociale zekerheidsstelsel.
In ’De marktconforme verzorgingsstaat’ zet Woltring zeer nauwkeurig uiteen hoe het zo ver heeft kunnen komen. Dit boek is een aanrader voor iedereen die is geïnteresseerd in een deep dive in het Nederlandse overheidsbeleid en wil begrijpen hoe de verzorgingsstaat is geworden wat hij nu is.
Naomi Woltring, De marktconforme verzorgingsstaat
